We maken rare tijden mee, zoveel is zeker en het is gek om vast te stellen dat de hele Covid-pandemie op de ene mens een verlammend effect lijkt te hebben, terwijl anderen er net een soort bost uithalen, die hun creativiteit tot ongekende hoogten stuwt. De veelgelauwerde Finse pianist Kari Ikonen lijkt tot de tweede soort te behoren: toen hij begin augustus 2020 plots met een hele maand vrije tijd geconfronteerd werd, vanwege allerlei afzeggingen in de cultuursector, sloot hij zich thuis op met als enig gezelschap zijn eigen piano en gulpten de de 39 minuten muziek er in een niet bij te houden tempo uit en, nauwelijks enkele dagen na de laatste sessie, zaten ze al in de elektronische brievenbus van ECM en Blue Note klankman Johannes Lundberg in het Zweedse Göteborg en nog een maandje later was de plaat in Scandinavië beschikbaar. Het zegt iets over het vermogen van de echte artiest om inspiratie te vinden in situaties als deze, die voor de meerderheid van de mensen vooral vervelend zijn.

De plaat, die bij ons over een paar dagen uitkomt en normaal gezien begeleid had moeten worden door een West-Europese tournee, dankt niet geheel toevallig haar titel -die helemaal de lading dekt- aan de fascinatie van Ikonen voor het werk van Vassily Kandinsky. Die placht zelf zijn werken op te delen in Impressies, improvisaties en composities. Dat zijn drie begrippen, die voor de meeste mensen nogal sterk gelijkend zijn, maar voor zowel Kandinsky als Ikonen als volgt van elkaar verschillen: improvisaties zijn spontane uitdrukkingsvormen van een bepaald gevoel of stemming, vertrekkend vanuit het binnenste van de artiest. Impressies zijn net zo goed improvisaties, maar dan gevoed door voorwerpen, mensen, gebeurtenissen….die zich buiten de persoon van de artiest voordoen of bestaan. Composities tenslotte, zijn heel bewust opgebouwde uitdrukkingen van een innerlijk levend gevoel.

Bij Ikonen manifesteert dat onderscheid zich in het feit dat hij bij momenten simpelweg aan de slag gaat met een toonladder, of in muziek omzet wat de aanblik van een schilderij bij hem teweeg brengt. Hij kan dat, met al zijn virtuositeit, natuurlijk heel makkelijk en snel doen: mensen als Ikonen denken in noten, niet in beelden of woorden. Voor zijn impressies als bv. “Koto”, ging Ikonen aan de slag met de typische Japanse toonladders, terwijl hij voor improvisaties als “Three Chord Blues” of “Oppressive” zijn innerlijke zelf in muziek omzette. Bij de composities vinden we aan de ene kant een straffe bewerking van Wayne Shorter’s “Pinocchio” uit Miles Davis’ “Nefertiti”-plaat uit 1968 en anderzijds een herwerking van zijn “Trance Oriental” uit zijn “Bright”-album van zeven jaar geleden.

Daarvoor gebruikte hij de “Maqiano”, een door hemzelf bedacht toestel, waarmee hij kwarttonen aan zijn pianosnaren kan ontlokken. De naam is een samentrekking van “maqam” -de Arabische manier van melodieën componeren- en “piano”.en het laat de pianist werkelijk een heel ander speelveld te bespelen, wat Ikonen ook toont in “Taqsim on Maqam Saba”. Een ontdekking van een plaat is dit: sterk vanwege de spontaniteit en de techniek, maar vooral bijzonder aantrekkelijk vanwege de variatie en de evidentie, waarmee Ikonen de beelden van Klee en Kandinsky vertaalt naar zijn stukken als “Rausch” en “Blue”, waar de titel van de plaat vandaan komt. Samengevat: een beeld van een plaat!

(Dani Heyvaert)